ΥΔΡΕΥΣΗ

Η μεταφορά του νερού από τα σημεία που συλλέγεται και αποταμιεύεται έως εκεί που γίνεται η διύλισή του, εκτός από σωλήνες μεγάλης διαμέτρου, γίνεται και με ανοικτά κανάλια. Μετά την επεξεργασία του όμως, μεταφέρεται μέσα από δίκτυο σωλήνων. Το υλικό κατασκευής των σωλήνων ποικίλλει. Μπορεί να είναι χαλκός και πλαστικό (P.V.C. και πολυαιθυλένιο). Η συνύπαρξη σωλήνων από διαφορετικά υλικά σ’ ένα δίκτυο εξηγείται από το ότι κάθε δίκτυο δεν κατασκευάζεται όλο συγχρόνως. Κατασκευάζεται σταδιακά μέσα σε διάρκεια πολλών χρόνων. Εκτός από την τοποθέτηση νέων γραμμών που καλύπτουν νεότερες οικιστικά περιοχές, γίνεται και σταδιακή αποκατάσταση παλαιότερων, που έγιναν με τον καιρό προβληματικές. Αυτό συμβαίνει είτε λόγω γήρανσης του υλικού τους είτε γιατί κρίνονται ακατάλληλες μετά την ταλαιπωρία που υφίσταται από διάφορα έργα, τα οποία καταπονούν τα υπάρχοντα δίκτυα. Οι επεμβάσεις που γίνονται για τη συντήρηση του δικτύου βελτιώνουν και την ομαλή παροχή στους καταναλωτές, περιορίζοντας την αρρυθμία στην πίεση λειτουργίας.

Τα εξαρτήματα στο εξωτερικό δίκτυο διανομής χρησιμοποιούνται για τη σύνδεση των σωλήνων μεταξύ τους, την αλλαγή κατεύθυνσης, τη σύνδεση παροχών στους καταναλωτές και τη διακοπή της ροής. Το είδος του εξαρτήματος που χρησιμοποιείται εξαρτάται και από το υλικό του σωλήνα. Για τη σύνδεση χρησιμοποιούνται φλάντζες αλλά και ειδικές μούφες που είναι διαμορφωμένες στην άκρη κάθε τεμαχίου του σωλήνα και στεγανοποιούνται με ειδικό λαστιχένιο δακτύλιο. Η αλλαγή κατεύθυνσης γίνεται με ανοικτές καμπύλες. Αποφεύγονται οι κλειστές γωνιές, για να περιοριστούν τα φαινόμενα που καταπονούν το δίκτυο (τριβές, υποπιέσεις κ.λ.π).

Για τη σύνδεση με τον καταναλωτή υπάρχει ένα ειδικό εξάρτημα που οι υδραυλικοί στη γλώσσα τους το αποκαλούν «κλέφτη». Με αυτό τρυπάμε και συνδέουμε με την παροχή. Η διακοπή της ροής χρειάζεται να γίνει προκειμένου να αποκατασταθούν τυχόν βλάβες. Γίνεται από μεγάλες βάνες οι οποίες κλείνουν αργά για να μη δημιουργηθούν προβλήματα στο δίκτυο από τη μεγάλη κινητική ενέργεια που έχει η ροή του νερού.

Το υλικό των σωλήνων καθορίζει σε μεγάλο βαθμό και το είδος της σύνδεσης τους, για τη δημιουργία της σωληνογραμμής. Οι χαλύβδινοι σωλήνες μπορεί να συγκολλούνται με ηλεκτροσυγκόλληση ή να συνδέονται με φλάντζες. Οι χυτοσιδηροί, συνήθως, συνδέονται με φλάντζες όπως και οι αμιαντοτσιμέντινοι. Οι πλαστικοί με ειδικές μούφες τις οποίες φέρουν στο ένα άκρο τους.

Το εξωτερικό δίκτυο της διανομής σταματά στο πεζοδρόμιο, μπροστά στην οικοδομή.
Εκεί συνδέεται μια παροχή και τοποθετείται ο υδρομετρτής. Από το σημείο αυτό ξεκινά το εσωτερικό δίκτυο το οποίο αποτελείται από:

♦ Τους σωλήνες και τα διάφορα εξαρτήματα και όργανα τα οποία τις συνδέουν μεταξύ τους.
♦ Τα ειδικά εξαρτήματα, όπως οι διακόπτες, οι βάνες, οι ανεπίστροφες βαλβίδες, τα φίλτρα κ.α., που χρησιμοποιούνται όπου αυτό είναι αναγκαίο.
♦ Δεξαμενές οποιουδήποτε τύπου, αν χρειάζεται.
♦ Τις αντλίες, αν είναι απαραίτητο.
♦ Να σχεδιαστούν οι διαδρομές των σωληνώσεων και το διάγραμμα ύδρευσης.
♦ Να οριστούν οι ονομαστικές διάμετροι των σωλήνων.
♦ Να περιγράφονται τα υλικά κατασκευής των σωλήνων.

Σε περίπτωση που στο κτίριο γίνει εγκατάσταση νερού μη πόσιμου, αυτή γίνεται με τρόπο ώστε να μην αναμιγνύεται του με το πόσιμο. Ακόμη, στα σημεία που υπάρχουν λήψεις μη πόσιμου τοποθετούνται πινακίδες με την ένδειξη «Μη πόσιμο».
Όταν πρόκειται να γίνει ένα εσωτερικό δίκτυο, πρέπει να προηγηθεί μελέτη που να παίρνει υπόψη τις ανάγκες που θα καλύψει.

Οι σωλήνες που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή των δικτύων ύδρευσης των κτιρίων, προκειμένου να καλύψουν τις απαιτούμενες ανάγκες κάθε σημείου, πρέπει να έχουν ορισμένες προδιαγραφές όπως:

♦ Να μην προσβάλλονται με οποιοδήποτε τρόπο από το νερό που περνάει από μέσα.

♦ Να έχουν καλή μηχανική αντοχή για να αντέχουν την πίεση που ασκείται στα τοιχώματά τους από το νερό αλλά και τυχόν μηχανικές προσβολές από εξωτερικούς παράγοντες.

♦ Ο τρόπος συναρμολόγησης να μην αφήνει περιθώρια για διαρροές.
Αν παρθούν ορισμένα πρόσθετα μέτρα κατά την τοποθέτησή τους, μπορεί να αυξηθεί ο συνολικός χρόνος της απρόσκοπτης λειτουργίας τους. Τα μέτρα αυτά ανάλογα με το είδος του σωλήνα και την περίπτωση, μπορεί να είναι το αντιδιαβρωτικό βάψιμο, η χρήση ειδικών προστατευτικών μανδυών, η χρήση ειδικών εργαλείων (κουρμπαδόρων) για την κάμψη τους, οι διατάξεις προστασίας από την ηλεκτροδιάβρωση, η στερέωση με τον κατάλληλο τρόπο και στα κατάλληλα σημεία και ό,τι άλλο, τεχνικά δόκιμο, είναι απαραίτητο.

Ως προς την σύσταση του υλικού τους οι σωλήνες που διατίθενται μπορεί να είναι :

♦ Χαλύβδινοι γαλβανισμένοι

♦ Χάλκινοι

♦ Πλαστικοί

Το σύνολο της εγκατάστασης, δηλαδή οι σωλήνες μαζί με τα εξαρτήματά τους, θα λειτουργήσουν στην πίεση του δικτύου που είναι 4-6 Atm. Για να αντέξουν λοιπόν μακροχρόνια, πρέπει να κατασκευαστούν έτσι ώστε να αντέχουν τουλάχιστον σε 10 atm, Κάθε κατασκευή άλλωστε, για λόγους ασφάλειας, γίνεται ανθεκτικότερη απ’ ότι οι συνθήκες λειτουργίας επιβάλλουν. Όταν το δίκτυο τελειώσει, πρεσάρεται με ειδική πρέσα σε πίεση 10 Atm. για τουλάχιστον για 6 ώρες. Έτσι, οι πιθανές ατέλειες θα εμφανιστούν με μορφή διαρροών.

Μετά την δοκιμή, το δίκτυο παραμένει γεμάτο υπό πίεση μέχρι την ολοκλήρωση της κατασκευής του κτιρίου ώστε, αν από άλλο συνεργείο της οικοδομής υποστεί κακή μεταχείριση (κτύπημα, τρύπημα κ.λ.π.), το νερό να διαφύγει επισημαίνοντας το σημείο που πρέπει να επισκευαστεί.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, ειδικότερα αν το νερό έρχεται από μεγάλη απόσταση και μεγάλη υψομετρική διαφορά από τα σημεία λήψης του, έχουμε αυξημένη πίεση. Σ’αυτή την περίπτωση, προκειμένου να προστατεύσουμε το δίκτυο των σπιτιών, τοποθετούμε στην είσοδο του δικτύου ειδικό μειωτή πίεσης. Από εκεί μπορούμε να πετυχαίνουμε την επιθυμητή πίεση.

Εξαρτήματα σωληνώσεων

Τα εξαρτήματα των σωληνώσεων (Σχ. 2.4) μπορούμε να τα χωρίσουμε σε δύο κατηγορίες :

α) Σε εκείνα που συνδέουν τους σωλήνες μεταξύ τους. (μούφες, μαστό, ρακόρ, συστολικά ίσια κ.τ.λ.) και

β) Σ’ εκείνα που χρησιμοποιούνται για να συνδέσουν τους σωλήνες αλλάζοντάς τους ταυτόχρονα κατεύθυνση, δηλαδή γωνίες, καμπύλες, ταφ,

ημιγωνίες, σταυροί κ.τ.λ.

Είδη

Οι χαλκοσωλήνες που χρησιμοποιούνται στις διάφορες εγκαταστάσεις είναι πιο σύγχρονοι από τους σιδεροσωλήνες. Έχουν μεγάλο πεδίο εφαρμογών. Υπάρχουν σε ράβδους και κουλούρες. Οι ράβδοι είναι σκληρές και υπάρχουν σε μήκη 3, 4 και 5 m. Οι κουλούρες είναι μαλακές και υπάρχουν σε μήκη 25 και 50m. Διατίθενται επίσης με επένδυση από πλαστικό για μεγαλύτερη προστασία και μείωση του θορύβου από την διέλευση του νερού, αλλά και από την εφίδρωση. Είναι δύο τύπων : με απλή επένδυση και με ενισχυμένη για καλύτερη θερμομόνωση. Με την ενισχυμένη επένδυση χαρακτηρίζονται ως τύπος EXTRA.

Οι τυποποιημένοι χαλκοσωλήνες του εμπορίου έχουν κάθε μισό μέτρο γραμμένα τα παρακάτω:

♦ Τον κατασκευαστή.
♦ Τη διάσταση του σωλήνα, δηλ. τη διάμετρο και το πάχος.
♦ Την προδιαγραφή της κατασκευής.
♦ Το μήνα και το έτος κατασκευής.

Ακόμη και τα χάλκινα εξαρτήματα (Σχ. 2.6) φέρουν το όνομα του κατασκευαστή και τις διαστάσεις τους, ώστε να αναγνωρίζονται εύκολα από τον εγκαταστάτη.

Ιδιότητες

Ο χαλκός είναι υλικό, γνωστό στον άνθρωπο από την αρχαιότητα. Χρησιμοποιήθηκε στις κατασκευές είτε μόνος του είτε με πρόσμιξη άλλων μετάλλων. π.χ. με κασσίτερο για να κάνει τον μπρούντζο ή με ψευδάργυρο για να κάνει τον ορείχαλκο. Τις τελευταίες δεκαετίες έχει ευρείες εφαρμογές στην οικοδομή στα δίκτυα ύδρευσης, θέρμανσης, ψύξης και κλιματισμού και πυρασφάλειας.
Οι χαλκοσωλήνες έχουν πολύ περιορισμένη τραχύτητα στην επιφάνειά τους. δηλ. είναι λείες. Αυτό σημαίνει ότι είναι περιορισμένες οι τριβές κατά τη διέλευση του νερού, κάτι που σημαίνει μικρή πτώση πίεσης λόγω τριβών. Αυτή η ιδιότητα παραμένει και μετά από μακρόχρονη χρήση, γιατί δεν πιάνουν άλατα στο εσωτερικό τους, κάτι που θα δυσχέραινε την ροή του νερού.
Δεν ευνοούν, και λόγω του υλικού αλλά και λόγω της εσωτερικής καθαρότητας, την ανάπτυξη παθογόνων μικροοργανισμών.
Δεν προσβάλλονται από τα συνήθη οικοδομικά υλικά. Προσβάλλονται όμως από χημικές ενώσεις που περιέχουν αμμωνία ή θείο.
Έχουν καλή μηχανική αντοχή και αντέχουν στις υψηλές πιέσεις που ασκούνται κατά τη ροή.
Μπορούν και κάμπτονται σχετικά εύκολα ώστε να προσαρμόζονται χωρίς πολλά εξαρτήματα στις αλλαγές κατεύθυνσης που επιβάλλει η διάταξη των στοιχείων της οικοδομής.
Είναι ελαφρύτεροι από τους σιδεροσωλήνες.
Συναρμολογούνται γρήγορα χωρίς να χρειάζονται πάρα πολλά εργαλεία.
Έχουν, συγκριτικά με άλλα υλικά, μεγάλο συντελεστή γραμμικής διαστολής, κάτι που επιβάλλει και ανάλογη αντιμετώπιση κατά την τοποθέτηση. Έτσι, πρέπει να μονώνονται για ν’ αντιμετωπίζουν τις μεγάλες μεταβολές της θερμοκρασίας. Πρέπει όμως και να στηρίζονται με τέτοιο τρόπο που να επιτρέπει την ολίσθηση μέσα στο στήριγμα. Αν αυτό για κάποιους λόγους δεν μπορεί να γίνει, τότε πρέπει να τοποθετούνται τα ειδικά διαστολικά εξαρτήματα. Ακόμη, όταν πρέπει να περάσουν μέσα από τα οικοδομικά στοιχεία, να περνούν καλυπτόμενοι από προστατευτικούς μανδύες. Όταν ολοκληρωθεί το δίκτυο, καλό είναι να γεμίσει και να αδειάσει για ένα καλό ξέπλυμα του εσωτερικού του από τα υπολείμματα του αποξειδωτικού, των κολλήσεων αλλά και των μικρών γρεζιών που προκύπτουν κατά την κατεργασία και που μπορεί να φράξουν τα διάφορα όργανα της εγκατάστασης. Εννοείται ότι το δίκτυο πρεσάρεται για να δοκιμαστεί η αντοχή του. Οι συνδέσεις γίνονται με ορειχάλκινα εξαρτήματα που κολλιούνται στο άκρο και μετά σφίγγονται στεγανοποιώντας το σημείο αυτό, λόγω της σφαιροκωνικής μορφής που έχουν. Γίνονται όμως και με εξαρτήματα που δεν κολλιούνται αλλά, λόγω του ειδικού δακτυλίου σύσφιξης που έχουν από ορείχαλκο ή Teflon, στεγανοποιούν.

Είδη

Τα πλαστικά στην εποχή μας έχουν πάρα πολλές εφαρμογές. Ο χημικός τους τύπος ποικίλλει και ο κάθε τύπος συνιστάται για ορισμένο πεδίο εφαρμογών.Δε θα μπορούσαν λοιπόν να λείψουν και από τα εσωτερικά δίκτυα της ύδρευσης κυρίως με τον τύπο P.V.C. (χλωριούχο πολυβινύλιο) και P.V.C–U, αλλά και XPE (δικτυωμένο πολυαιθυλένιο) αλλά και άλλους τύπους. Υπάρχουν σε μήκη των 5 m. Μπορούμε να τους κατεργαστούμε σχεδόν όπως τους γαλβανισμένους, πιο εύκολα όμως γιατί δεν έχουν την ίδια σκληρότητα. Συνδέονται με εξαρτήματα που έχουν σπείρωμα, αλλά και με συγκόλληση, πάντοτε σύμφωνα με τις οδηγίες και τη μέθοδο που προτείνει κάθε κατασκευαστής ο οποίος και συνιστά τον καταλληλότερο τρόπο. Διαφορετικά, μπορεί να υπάρξει κακή συγκόλληση, άρα κίνδυνος διαρροών. Καλό είναι, η τοποθέτησή τους να γίνεται μέσα από πλαστικό σπιράλ για αυξημένη προστασία. Υπάρχουν στο εμπόριο και σωλήνες σε κουλούρα. Η επένδυση αυτών γίνεται κατά την παραγωγή τους από τον κατασκευαστή. Σε περίπτωση αντικατάστασης η επένδυση διευκολύνει, γιατί λειτουργεί ως οδηγός για να βγει η παλιά και να περάσει η καινούργια.

Ιδιότητες

Οι πλαστικοί σωλήνες έχουν λεία εσωτερική επιφάνεια, άρα διευκολύνουν τη ροή του νερού. Αυτό ισχύει πρακτικά για όλη τη διάρκεια της ζωής τους διότι δεν κατακρατούν άλατα. Έχουν μικρό βάρος και μπορούν να δουλεύονται άκοπα.
Έχουν χαμηλό κόστος εγκατάστασης.
Συγκριτικά με άλλα υλικά είναι οι πλέον αθόρυβοι, και έχουν τη λιγότερη θερμική αγωγιμότητα.
Δε συμβάλουν στο φαινόμενο της ηλεκτρόλυσης που παρουσιάζεται στις συνδέσεις μεταξύ διαφορετικών μεταλλικών υλικών.
Δε χρειάζονται πρόσθετη αντιδιαβρωτική προστασία και δεν προσβάλλονται από πολλά διαβρωτικά υλικά αλλά και τις μεγάλες αυξομειώσεις στις τιμές του pH. Έχουν καλές μηχανικές ιδιότητες και δεν παραμορφώνονται εύκολα όταν υποστούν χτύπημα. Επίσης, σε περίπτωση παγετού, δε σκίζονται εύκολα διότι έχουν ελαστικότητα.
Έχουν υψηλό συντελεστή γραμμικής διαστολής, κάτι που θα πρέπει να προσέξει αυτός που θα τις εγκαταστήσει. Η τοποθέτησή τους μέσα σε προστατευτική σωληνωτή επένδυση εξουδετερώνει σημαντικά τις συνέπειες της διαστολής.
Δεν πρέπει να μένουν εκτεθειμένοι στην ηλιακή ακτινοβολία, διότι οι υπεριώδεις ακτίνες προκαλούν πρόωρη γήρανση του υλικού. Αυτό δεν ισχύει για όλους τους τύπους, αλλά κι εδώ ακολουθούμε τις κατασκευαστικές οδηγίες. Στις οικοδομές η απροσεξία των διαφόρων ατόμων ποικίλων ειδικοτήτων, σε συνδυασμό με τη διάσπαρτη παρουσία πολλών αιχμηρών υλικών, μπορεί να προκαλέσει, εάν δεν προσέξουμε, τραυματισμό των σωλήνων. Πρέπει επομένως να παίρνονται τα κατάλληλα μέτρα προστασίας. Καλό είναι να χρησιμοποιούμε, κατά τις συνδέσεις τους, τα ενδεικνυόμενα εξαρτήματα , ώστε να υπάρξει απόλυτη στεγανότητα. Αν χρειαστεί να γίνουν ανοικτές καμπύλες (σε μικρές διαμέτρους) γίνονται εύκολα χωρίς τη βοήθεια θερμότητας (λόγω της ελαστικότητάς τους). Εάν όμως χρειαστούμε κλειστές καμπύλες, τότε πρέπει να θερμάνουμε με αερόθερμο ή με καυτό νερό. Αποφεύγουμε τη χρήση φλόγας. Γενικά πάντως, αποφεύγουμε τις πολλές καμπυλώσεις. Αυτό βοηθά στην επέμβαση για την αλλαγή του σωλήνα, εάν και εφ’ όσον αυτό καταστεί αναγκαίο. Όταν οι σωλήνες δεν «τρέχουν» στο δάπεδο, αλλά περνούν υποχρεωτικά από τοίχους ή οροφές, η στερέωσή τους χρειάζεται ιδιαίτερη επιμέλεια, για να συγκρατούνται καλά και να μην αντιμετωπιστούν προβλήματα συστολοδιαστολών. Θα πρέπει να μην είναι κοντά σε σωλήνες κεντρικής θέρμανσης. Αν αυτό δεν είναι δυνατό τότε ο ζεστός σωλήνας πρέπει να βρίσκεται πιο πάνω από τον κρύο. Να θυμόμαστε επίσης ότι η θερμομόνωση είναι απαραίτητη.